خرخر کودکان از علت تا درمان

خرخر کودکان در خواب یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله گرفتگی بینی، بزرگ شدن لوزه‌ها، آلرژی‌ها یا مشکلات تنفسی رخ دهد. این عارضه نه تنها بر کیفیت خواب کودک تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری همچون آپنه خواب باشد. شناخت علل خرخر و پیگیری درمان مناسب اهمیت دارد، زیرا خواب باکیفیت برای رشد و سلامت جسمی و ذهنی کودک ضروری است.

علت خرخر در کودکان

به طور کلی علت خرخر کردن در بزرگسالان و کودکان یکسان است. وقتی فردی خرخر می کند نشان دهنده این است که میزان مقاومت مجاری تنفسی فوقانی در مقابل عبور جریان هوا زیاد شده است. علت خرخر کردن در کودکان ممکن است به چند عامل مختلف مرتبط باشد که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

بیماری های ویروسی

بیماری های ویروسی در هر زمانی ممکن است گریبانگیر کودکان شود و نمی توان سن خاصی را برای شروع بیماری های ویروسی تعیین کرد. اما معمولا نوزادان تا 6 ماهگی نوعی آنتی بادی را از بدن مادر به همراه خود دارند که از آن ها محافظت می کند.

بیماری های مادرزادی

در مواردی به خاطر بیماری های اولیه مانند نقص ژنتیکی، ممکن است آناتومی بدن فرد با بقیه کودکان فرق کند و فرم فک کوچکتر باشد. این عامل باعث می شود که مجاری هوایی آن در قسمت بالایی تنگ تر شود وسبب بروز خرخر در کودکان شود.

ممکن است لوزه بیش از اندازه بزرگ نباشد، اما حجمی از آن قسمت را اشغال کرده است. پزشک متخصص برای اینکه این تنگی را برطرف کند، از اجزایی از بدن که مورد نیاز نیست، بهره می برد. از آنجایی که لوزه ها کارکرد خود را از 4 سالگی به بعد از دست می دهند، ترجیح داده می شود برای سلامتی کودک، این قسمت حذف شود تا مشکل خرخر کردن برطرف شود.

البته این درمان تنها برای کودکانی است که به علت مشکلات مادرزادی دچار تنگی مجرا هستند و نمی توانند به راحتی نفس بکشند .

بزرگ شدن لوزه‌ها و آدنوئیدها

در کودکان، لوزه‌ها و بافت آدنوئید (لوزه سوم) می‌توانند بزرگ‌تر از حد معمول شوند و مسیر هوایی را در هنگام خواب محدود کنند. این مشکل می‌تواند منجر به خرخر شود و حتی مشکلات تنفسی جدی‌تر ایجاد کند.

گرفتگی بینی و آلرژی‌ها

مشکلاتی مانند سرماخوردگی یا آلرژی می‌توانند موجب التهاب و گرفتگی بینی شوند و راه‌های هوایی را مسدود کنند. در نتیجه، کودک هنگام خواب مجبور به تنفس از دهان شده و صدای خرخر تولید می‌شود.

چاقی

اضافه‌ وزن در کودکان می‌تواند منجر به تجمع بافت‌های اضافی در ناحیه گردن شود که مسیر تنفسی را تحت فشار قرار می‌دهد و باعث خرخر می‌شود.

آپنه خواب

خرخر گاهی می‌تواند نشانه‌ای از آپنه خواب باشد، وضعیتی که در آن تنفس کودک برای لحظاتی متوقف شده و دوباره شروع می‌شود. آپنه خواب ممکن است باعث بیداری‌های مکرر شبانه و خستگی روزانه شود.

ساختار ناهنجار فک و دهان

برخی کودکان به دلیل ناهنجاری‌های ساختاری مانند باریکی راه‌های هوایی یا موقعیت خاص فک، بیشتر مستعد خرخر هستند.

بررسی و درمان به‌موقع این عوامل، توسط پزشک متخصص می‌تواند به کاهش خرخر کودک کمک کرده و کیفیت خواب و سلامت کلی او را بهبود بخشد.

عوارض خرخر در کودکان

خرخر در کودکان هم مثل بزرگسالان وجود دارد. علت خرخر در کودکان اغلب در ارتباط با بزرگى لوزه ها و لوزه سوم يا آدنوييد است. علل ديگرى مثل اضافه وزن، كوچك بودن چانه و مشكلات فك و غيره نيز مهم هستند.

تنگ شدن يا بسته شدن مسير تنفس حين خواب باعث مي شود حملات خفگى در كودك می شود. این امر موجب بیدارشدن مکرر کودک و تکه تکه شدن خواب او شود.

تکه تکه شدن خواب باعث افت اكسيژن خون شده و تغييراتى در سيستم تنظيم كننده مغز و هورمونها ايجاد می کند. اين تغييرات در مغز موجب اختلالات يادگيرى، رفتارى، عملكرد و حافظه ميشود.

افت مكرر اكسيژن سبب اختلالات قلبى در كودكان و مختل شدن تنظيم فشار خون نیز ميگردد. اختلال رشد به علت تغييرات در ترشح هورمون رشد و همينطور تلاش شديد موقع خواب براى نفس كشيدن و كاهش كالرى بدن ايجاد ميشود.

شب ادرارى، كاهش تمركز و بيش فعالى از دیگر عوارض شایع آن است.

وقتی کودکی دچار خروپف می شود می تواند باعث موارد زیر شود:

• مشکلات در یادگیری
• تاخیر در رشد گفتار
• مشکلات در حافظه
• امکان پیش فعالی ، پرخاشگری و بی توجهی وجود دارد

به همین دلیل بهتر است درصورتی که کودکان در شب دچار خر خر می شوند به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه و برای درمان آن اقدام کنید.

ایا خرخر کودکان موجب اختلال تنفسی در خواب می شود؟

خرخر مهمترين علامت اختلال تنفسی خواب درکودکان است. ساير علايم می تواند شامل موارد زیر باشد كه هنگام شب ديده مي شوند.

• آپنه يا ايست تنفس و بدنبال آن صداى بلند نفس كشيدن
• خواب بيقرار
• بيدار شدن مكرر
• تعريق
•  وضعيتهاى غير عادى و متغير هنگام خواب
• شب ادرارى و علايم ديگر

در طول روز نیز علائم دیگری دیده می شود که شامل موارد زیر است:

• تنفس دهانى
• صداى تو دماغى
• ترشح بينى
• گرفتگى بينى
• دشواری دربلع و بوى بد دهان

 اين علايم با سرماخوردگى بدتر ميشود. در برخى كودكان عقب ماندگى رشد هم وجود دارد. در موارد انسداد شديد تنفسى احتمال اختلال عملكرد قلبى مانند فشارخون بالا يا نارسايى قلبى نیزوجود دارد.

اختلالات رفتارى شامل اين موارد است: اشكالات تمركز، بيش فعالى، رفتار تهاجمى، اختلالات هيجانى، تحريك پذيرى و مشكل ارتباط با همسالان. تواناييهاى شناختى كه ممكن است تحت تاثير قرار بگيرند شامل حافظه، يادآورى، دقت و تمركز، انعطاف پذيرى ذهنى و موارد ديگر است. مشكلات يادگيرى در مدرسه به وضوح در اين كودكان ديده مي شود.

كودكاني كه فقط خرخر مي كنند و علايم انسدادى ندارند ممكن است از نظر رفتارى و شناختى نسبت به كودكاني كه خرخر ندارند عملكرد ضعيفترى داشته باشند. اين اختلالات شناختى در اغلب موارد قابل برگشت بوده و بعد از رفع انسداد برمي گردد.

پیامدهای درمان نشدن اختلالات تنفس در خواب

• در صورتی که کودک با خواهر یا برادر خود در اتاق باشد یا به عنوان مهمان در جایی حضور داشته باشید با خر خر کردن برای دیگران مشکل به وجود می آورد.
• ممکن است باعث چاق شدن کودک شود.
• موجب کم شدن انرژی کودک می شود و همین عامل باعث می شود که خیلی به فعالیت های ورزشی و تحصیلی توجهی نکند.
• در بعضی مواقع باعث شب ادراری خواهد شد.
• باعث اختلالات در هورمون رشد کودک می شود.
• درمان نشدن اختلالات تنفس در خواب باعث اختلالات کم توجهی یا پیش فعالی می شود.

درمان خرخر در کودکان

یکی از روش های درمان خرخر برداشتن لوزه و جراحی پولیپ بینی است. این نوع جراحی تا 90 درصد اختلالات تنفسی در کودکان را بهبود می دهد و مشکل خرخر کردن را درمان می کند.

درمان‌های دارویی و ضد آلرژی

اگر خرخر به دلیل آلرژی یا گرفتگی بینی است، داروهای ضد التهاب یا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند به کاهش تورم و باز شدن راه‌های هوایی کمک کنند. اسپری‌های بینی نیز ممکن است تجویز شوند.

جراحی برای خرخر کردن

در اثر عفونت های ویروسی، تومور و یا یک بیماری خاص ممکن است لوزه ها بزرگ شود و در مسیر راه هوایی انسداد شدید ایجاد شود. در شرایطی که تنفس کودک مختل شود، بایستی به دنبال کنترل و درمان بیماری بود. اگر نتوان با دارو بیماری را کنترل کرد، باعث ایجاد عارضه های خطرناک می شود حتی ممکن است مرگ به دنبال داشته باشد.

در این موارد متخصص گوش و حلق و بینی کودک را معاینه می کند و اگر بررسی ها نشان دهد که وضعیت کودک وخیم بوده، آنگاه جراحی انجام می شود. اگر در معاینه های اولیه اگر تشخیص داده شود که با دارو نمی توان بیماری را کنترل کرد در همان ابتدای راه، قبل از اینکه دوره بیماری به اتمام برسد، جراحی لوزه صورت می گیرد.

کاهش وزن

درصد بسیاری از مشکلات خرخر کردن کودکان با جراحی برطرف می شود و در درصد کمی از موارد ممکن است به وسیله جراحی درمان نشود. در این موارد باید روش های زمینه ای را بررسی نمود که چاقی و اضافه وزن می تواند از جمله آن باشد. چاقی هم در بزرگسال و هم در کودکان می تواند عامل خروپف باشد.

با کاهش وزن می توان این دلیل را برطرف نمود و در طول درمان کاهش وزن می توان از دستگاه هایی که هنگام خواب با فشار مثبت، هوا را به جریان در می آورد استفاده کرد. این فشار مثبت باعث می شود مجاری باز بماند و نقص اکسیژن رسانی به خون برطرف شود تا زمانی که درمان قطعی انجام شود.

بهبود وضعیت خواب

تغییر وضعیت خواب کودک، مانند خوابیدن به پهلو به جای خوابیدن به پشت، می‌تواند راه هوایی را بازتر کند و از خرخر جلوگیری کند.

استفاده از دستگاه CPAP (فشار مثبت مداوم راه هوایی)

برای کودکانی که آپنه خواب دارند و خرخر شدید دارند، استفاده از دستگاه CPAP می‌تواند کمک‌کننده باشد. این دستگاه با اعمال فشار مثبت، راه‌های هوایی را در هنگام خواب باز نگه می‌دارد.

اصلاح مشکلات فک و دهان

در صورتی که مشکلات ساختاری فک و دهان علت خرخر باشد، مشاوره با متخصص ارتودنسی یا جراح فک ممکن است مفید باشد.

با پیگیری این روش‌ها و مشورت با پزشک متخصص، می‌توان خرخر کودک را کنترل کرد و به بهبود کیفیت خواب او کمک کرد.

سوالات متداول

کلام آخر

خرخر در کودکان می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات تنفسی یا ساختاری باشد که در صورت بی‌توجهی ممکن است بر سلامت و رشد آن‌ها تأثیر بگذارد. شناسایی علت و درمان به‌ موقع آن، مانند مصرف دارو، جراحی لوزه‌ها یا تغییرات سبک زندگی، می‌تواند کیفیت خواب کودک را بهبود دهد. خواب آرام و بدون وقفه برای سلامت جسمی و ذهنی کودکان ضروری است؛ بنابراین، توجه به علائم خرخر و مشاوره با پزشک در این خصوص اهمیت بالایی دارد.