سرطان یکی از بیماری های جدی است که در جوامع امروزی به واسطه سبک زندگی ناسالم به سرعت روبه افزایش است. شاید بارها نام تومور مغزی را شنیده باشید، اما امروز قصد داریم شما را با سرطان مغز آشنا کنیم. اما سرطان مغز چیست و چه علائمی دارد؟ آیا تفاوتی بین تومور مغزی و سرطان مغز وجود دارد؟ آیا سرطان مغز خطرناک و کشنده است؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با این نوع از سرطان بیشتر آشنا شوید.
سرطان مغز چیست؟
سرطان مغز، نوعی بیماری مغزی است که سبب رشد بی رویه سلول های سرطانی و ایجاد بافت های توده ای در مغز می شود. به طور کلی این سرطان از تومور های اولیه و ثانویه تشکیل شده است. تومورهای اولیه در مغز ایجاد شده و بیشتر مواقع در سایر قسمت های بدن پخش نمی شود. در حالی که تومور های ثانویه (متاستاز) تومورهایی هستند که ازسایر قسمت های مختلف بدن شروع می شوند. بیش از 40 نوع سرطان مغز وجود دارد که به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- خوش خیم : تومور های که رشد آنها آهسته بوده و پخش نمی شوند و از انواع مختلف آن می توان به مننژیوما ، نوروم، تومورهای هیپوفیزی و کرانیوفارنژیوما اشاره کرد.
- بد خیم: تومورهای سرطانی که می توانند در بخش های مختلف مغز یا ستون فقرات پخش شوند. از اونواع مختلف آن می توان به آستروسیتوما، الیگودندروگلیوما، گلیوبلاستوما و گلیوم مختلط اشاره کرد.
تفاوت تومور مغزی و سرطان مغز
شاید برای شما نیز این سوال مطرح شود که چه آیا سرطان مغز همان تومور مغزی است؟ چه تفاوتی بین تومور مغزی و سرطان مغز وجود دارد؟ به طور کلی همه سرطان های مغز نوعی تومور مغزی محسوب می شوند، اما همه تومورهای مغزی لزوما سرطانی نیستند. در حقیقیت تومورهای سرطانی همان سرطان مغز یا تومور مغزی بدخیم هستند، در حالی که تومور های غیر سرطانی تومور های خوش خیم نامیده می شوند.
علائم سرطان مغز
سردرد از نخسین علائم سرطان مغز است. این سردرد ها ممکن است خفیف، شدید، دائمی و یا موقتی باشند. توجه داشته باشید که هر سردردی دلیل بر تومور مغزی نیست اما اگر نگران هستید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
سایر علائم سرطان مغز عبارتند از:
- تشنج شدید و یا خفیف (اختلال زودگذر در هوشیاری، احساس یا تکان دادن عضلات)
- ضعف یا ناتوانی در قسمت های مختلف بدن
- از دست دادن تعادل
- اختلالات کلی و آزادهنده مانند کسالت، خواب آلودگی و تغییر شخصیت
- اسهال و استفراغ
- اختلال در حواس پنج گانه که شامل چشیدن، لامسه، دیدن و شنیدن است
- از دست دادن حس بویایی
- اختلال درتکلم
- گیجی و سردرگمی
- از دست دادن حافظه
بیشتر بخوانید: جراحی تومورهای مغزی
دلایل ابتلا به سرطان مغز
به طور کلی دلایل اصلی ابتلا به انواع سرطان ها نامشخص است، اماعواملی که خطر ابتلا به سرطان مغز را افزایش می دهند، به شرح زیر است.
- بسیاری از تومور های نخاعی و مغزی ریشه در ژنتیک فرد دارند و این بیماری در افراد مبتلا می تواند ارثی باشد.
- خطر ابتلا به سرطان مغز در افرادی که در معرض دوزهای بسیار بالایی از تشعشعات قرار دارند، بیشتر از سایر افراد است.
- برخی از انواع سرطان ها می توانند در بخش های مختلف بدن گسترش یافته و سبب بروز این نوع از سرطان شوند.
تشخیص سرطان مغز
اگر فردی مشکوک به ابتلا به سرطان مغز باشد، پزشک معالج ابتدا عملکرد بخش های مختلف مغز را با سنجش واکنش های بیمار، قدرت و هماهنگی عضلات، تعادل ،حس لامسه و تشخیص سرما و گرما بررسی می کند. از اپتالموسکوپ برای مشاهده عصب بینایی استفاده می شود که اگر فشار در جمجمه توسط چیزی مثل تومور بالا برود، ممکن است برآمده شود. اصلی ترین روش های تشخیص سرطان مغز عبارتند از:
- سی تی اسکن(CT): در سی تی اسکن توسط اشعه ایکس عکس های متعددی از قسمت های داخلی بدن گرفته می شود.
- ام آر آی (MRI): ام آر آی (تصویر برئاری رزونانس مغناطیسی)از یک کامپوتر و آهنربای قوی برای گرفتن عکس های مقطعی از بدن استفاده می کند.
- ام آر اس(MRS): ام آر اس ( طیف سنجی رزونانس مغناطیسی) تغییرات شیمیایی مغز را جستجو می کند و می تواند همراه با ام آر آی صورت گیرد.
- پت اسکن(PET): در پت اسکن ( توموگرافی انتشار پوزیترون) مقدار کمی محلول رادرواکتیو به مغز به منظور نمایان شدن سلولهای سرطانی تزریق می شود. چرا که سلول های سرطانی سریعتر از سلول های سالم این محلول را جذب می کنند.
- اسپکت (SPECT): دراین روش اسکن تک فوتون از جریان خون در مغز تصاویر سه بعدی گرفته و مناطقی که جریان خون بالاتری دارند، مانند تومور، در اسکن روشن تر دیده می شوند.
- پونکسیون کمری یا نخاعی: پونکسون ( بذل مایع نخاعی) از یک سوزن برای برداشتن مایع نخاعی استفاده می کند و این مایع برای بررسی سلول های سرطانی به آزمایشگاه فرستاده می شود.
پس از تشخیص سرطان مغز
طبیعتا بیمار ممکن است پس از آگاهی از بیماری خود شوکه، مضطرب، ناراحت و یا گیج شود. تشخیص سرطان مغز عمیقا بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی افراد بسیار اوقات سختی را می گذرانند اما برخی به زندگی روزمره خود ادامه می دهند. پس از تشخیص بیماری،پزشک متخصص برنامه ای برای درمان فرد بیمار ترتیب می هد که این برنامه به عوامل مختلفی همچون نوع،اندازه، مکان و ساختار ژنتیکی سرطان بستگی دارد علاوه بر این عواملی مانند سن ، وضعیت سلامتی و علائم بیمار در برنامه درمان تاثیر گذارند.
مرحله بندی سرطان مغز
این سرطان بیماری شایعی نیست و افراد کمی به آن مبتلا می شوند. یکی از مهمترین اقدامات پس از تشخیص این سرطان شدت و گسترگی بیماری است که به آن مرحله بندی نیز گفته می شود. به طور کلی این سرطان به چهار مرحله زیر طبقه بندی می شوند:
- مرحله اول: در این مرحله بافت ها و تومورها خوش خیم هستند. سلول های این بافت ها مشابه به سلول های طبیعی مغز بوده و رشد آهسته ای دارند.
- مرحله دوم: در این مرحله بافت بدخیم است. سلول ها به نسبت سلول های مرحله اول کمی غیر طبیعی تر به نظر می رسند.
- مرحله سوم: بافت بدخیم حاوی سلول های غیر طبیعی است. این سلول ها اکثرا ظاهر غیر طبیعی داشته و به سرعت رشد می کنند.
- مرحله چهارم: در این مرحله بافت بدخیم و حاوی سلول های غیر طبیعی است که رشد بسیار سریعی دارند. در این مرحله سلول های سرطانی، سایر اندام های مجاور را درگیر کرده اند.
درمان سرطان مغز
درمان تومورها به روش های مختلفی چون جراحی، پرتو درمانی ،شیمی درمانی ، استروئید درمانی و یا ترکیبی از این روش ها صوت می گیرد. برخی تومور های با عمل جراحی به طور کامل از بین می روند و پرتو درمانی های پس از عمل جراحی نیز در بهبود و کنترل آن موثر است. اگر توموری قابل برداشتن نباشد، کاهش رشد سلول های سرطانی و کاهش علائم مورد هدف درمان قرار می گیرد . در این شرایط روش درمان پرتو درمانی بدون تموزولاماید صورت می گیرد.
توصیه پایانی
اگرچه سرطان مغز یا تومورهای مغزی بدخیم کمتر از سایر سرطان ها شایع هستند، اما عدم توجه به علائم مشابه این بیماری و تاخیر در درمان می تواند مراحل درمان را دشوار کند. اگرچه جراحی به همراه پرتودرمانی، شیمی درمانی و دارودرمانی می تواند به حفظ جان بیمار و درمان او کمک کند، اما تاخیر در روند درمان می تواند به قیمت از دست دادن جان بیمار باشد. بسیاری از درمان های مراقبتی بعد از جراحی (پرتودرمانی، شیمی درمانی و دارودرمانی) برای بهبود بخشیدن کیفیت زندگی و گاها تسکین درد انجام می شود.