متاسفانه در جوامع امروزی شیوع بیماری هایی مانند سرطان نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. سرطان حنجره یکی از انواع سرطان هایی است که در مقایسه با سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان روده و سایر سرطان ها شیوع کمتری در جهان دارد. اما این سرطان چه علائمی دارد؟ آیا سرطان حنجره کشنده است؟ چه راه های درمانی برای این سرطان وجود دارد؟ به منظور پاسخ به این پرسش ها و آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان سرطان حنجره تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
سرطان حنجره چیست؟
به وجود سلول های سرطانی در بافت های حنجره، سرطان حنجره (Laryngeal Cancer) اطلاق می شود. به طور کلی حنجره اندامی است که به تولید صوت به هنگام صحبت کردن کمک می کند. همچنین، جریان هوا را در زمان تنفس وارد ریه ها کرده و مانع از رفتن غذا به سمت ریه ها می شود. بهتر است بدانید که حنجره از غضروف ساخته شده و شامل سه بخش زیر است:
- فوقانی، فوق چاک نای
- میانی، چاک نای
- تحتانی، تحت چاک نای
قسمت فوقانی حنجره شامل بخشی به نام اپی گلوت (Epiglottis) است که مانع عبورغذا به حنجره صوتی و ریه ها می شود و از وقوع عفونت جلوگیری می کند. قسمت میانی حنجره شامل تار های صوتی است و تارهای صوتی در زمان تنفس باز می شوند و هنگام صحبت کردن و غذا خوردن بسته می شوند. قسمت تحتانی حنجره نیز زیر تارهای صوتی است و در محلی که حنجره به نای متصل می شود، قرار دارد. در قسمت تحتانی حلق یک بخش نعلی شکل وجود دارد که غذا را به سمت مری هدایت می کند، قسمتی از حلق که در هر دو سمت حنجره قرار دارد حفره پریفرم نامیده می شود. این حفره ها مانند کانالی هستند که غذا را به سمت مری هدایت می کنند. سرطان می تواند در قسمت تحتانی حلق آغاز شود که به آن سرطان حلق تحتانی می گویند.
علت سرطان حنجره
علت این سرطان نیز همانند بسیاری از سرطان ها نامشخص است، اما علت اصلی سرطان ها با تغییر در DNA سرطان ها آغاز می شود. در واقع با تغییر در سیستم DNA سلول ها رشد آن ها دستخوش تغییر شده و باعث افزایش رشد به جای توقف در سلول ها می شوند. اگرچه علت این سرطان مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می دهد که برخی عوامل می تواند احتمال ابتلا به سرطان حنجره را افزایش دهد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: پیشگیری از سرطان حنجره
عوامل خطر و افراد مستعد سرطان حنجره
آمارها نشان می دهد که سن و جنسیت دو عامل موثر در میزان ابتلا به این سرطان است. به طوری که مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به این سرطان قرار داشته و اغلب افراد بالای 55 سال درگیر این بیماری می شوند. با این وجود سبک زندگی و تغذیه نقش اساسی در میزان ابتلا به این بیماری دارد. علاوه بر سن و جنسیت برخی افراد مستعد این نوع از سرطان هستند و عوامل زیر می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد که عبارتند از:
- استعمال دخانیات و کشیدن سیگار
- مصرف بیش از حد الکل
- سوء تغذیه یا تغذیه ناسالم
- عوامل ژنتیکی و سابقه سرطان در اقوام درجه یک (پدر، مادر، خواهر و برادر)
- سابقه سرطان سر و گردن
- قرار گرفتن در معرض آزبست، گاز خردل، غبار ناشی از برش چوب، غبار اسید سولفوریک
- افراد مبتلا به بیماری ریفلاکس معده
- ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV (در اثر رابطه جنسی دهانی)
سرطان حنجره چه علائمی دارد؟
تارهای صوتی توسط عضلات و اعصاب حنجره ای کنترل می شوند که در اثر سرطان آسیب می بینند. مهم ترین علامتی که می توان یک متخصص گوش و حلق و بینی را به سرطان حنجره برساند، که باید بدان دقت شود، گرفتگی صدا است. سرطان در قسمت تحتانی حنجره باعث می شود تا صدای فرد گرفته به نظر برسد، زیرا حرکت تارهای صوتی به راحتی صورت نمی گیرد. مشکلاتی در بلع غذا و تنفس ایجاد می شود، زیرا سلول های سرطانی راه غذا و هوا را مسدود می کنند. حتی سلول های سرطانی باعث می شوند تا غذا و مایعات وارد نای شده و سرفه ایجاد کنند. به طور کلی مهمترین علائم این سرطان عبارتند از:
- گرفتگی تغییر در صدا
- مشکل در بلع غذا
- اختلال در تنفس
- کاهش وزن
- وجود گوش درد و گلو درد مزمن
- احساس ورم و گرفتگی در گلو
- تولید خلط
- خستگی
- تغییر اندازه غده های لنفاوی
- تب
- عفونت ریه
- آسپراسیون (ورود هرنوع مایع و ترشحات مانند بزاق دهان، خلط و … به درون مجرای تنفسی)
- تغییرات پوستی
- درد در ناحیه قفسه سینه
- نفس بدبو
- سرفه های طولانی
درصورتی که تمام این علائم به مدت چند هفته طول کشید با پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنید تا برای تشخیص و درمان به موقع اقدام شود. شایان ذکر است که اگر سرطان حنجرهبه سمت گره های لنفی منتشر شود، احساس وجود جسم خارجی در گلو ایجاد می شود. گره های لنفی اجسام گره مانندی در گلو هستند و قسمتی از سیستم ایمنی بدن بوده که در برابر عفونت های بدن مقابله می کنند .
راه تشخیص سرطان حنجره
اولین روش برای تشخیص سرطان حنجره در یک بیمار معاینه با آندوسکوپی یا لاپاراسکوپی حنجره است که در صورت مشاهده ضایعه مشکوک، نمونه برداری صورت خواهد گرفت. اما مطمئن ترین راه تشخیص سرطان حنجره، بیوپسی نمونه برداری است که متخصص گوش و حلق و بینی انجام می شود. معمولا برای برداشتن نمونه، بیمار به اتاق عمل برده شده و با یک بیهوشی کوتاه مدت این کار انجام می شود. پس از نمونه برداری، بافت بیمار به آزمایشگاه ارسال می شود تا زیر میکروسکوپ، ارزیابی سلول های سرطانی صورت گیرد.
در مواردی که بیمار دیرهنگام و با علائم تنگی نفس مراجعه کند، همزمان با نمونه برداری ممکن است یک راه مطمئن هوایی برای تنفس بیمار ایجاد شود که اصطلاحا به آن تراکستومی می گویند. این کار به این منظور انجام می شود که بیمار در فاصله دریافت جواب آسیب شناسی دچار انسداد راه تنفسی نشود.
بیش از 90 درصد سرطان های بدخیم حنجره از نوع سلول های پشت حنجره است .انواع دیگری از سرطان حنجره وجود دارد، اما این مورد شایع تر بوده و با مصرف سیگار و الکل و یا حضور در صنایع مانند صنعت چوب رابطه مستقیم دارد.
راه های درمان سرطان حنجره
باتوجه به شرایط بیمار (سن، جنسیت، شدت سرطان و …) روش های درمان مختلفی انتخاب می شود. به طور کلی مهمترین راه های درمان این سرطان به شرح زیر است:
- جراحی (برداشتن ضایعه سرطانی یا برداشتن کامل حنجره)
- رادیوتراپی
- شیمی درمانی (باتوجه به اندازه و محل توده سرطانی)
در اکثر مواقع پزشک برای درمان سرطان حنجره از شیمی درمانی و یا پرتو درمانی جهت برطرف نمودن سرطان استفاده می کند، با این تفاوت که هر چه میزان پیشرفت سرطان بیشتر یا کمتر باشد، طول درمان متفاوت است. در مواردی که میزان درگیری سرطان محدود باشد، جراحی (با لیزر یا بدون لیزر) به منظور برداشتن ضایعه سرطانی و جلوگیری از گسترش سرطان انجام می شود.
اگر سرطان حنجره در مراحل پیشرفته باشد، متخصص گوش و حلق و بینی مجبور به برداشتن حنجره یا لارنجکتومی خواهد شد. در ادامه پزشک برای ازبین بردن سلول های سرطانی از اشعه ایکس و پرتو درمانی یا همان رادیوایزوتوپ استفاده می کند. این اقدام باعث می شود که تومور ایجاد شده کوچک و یا محو گردد. اگر با این روش تومور خنثی نشود، دکتر از روش شیمی درمانی نیز در این زمینه استفاده می نماید تا سلول های سرطانی را از بین ببرد، در واقع متخصص از دو روش درمانی جهت درمان استفاده می کند تا بیمار بهبود یابد.
عوامل موثر در انتخاب روش درمان
انتخاب نوع درمان سرطان حنجره به عوامل متعددی از جمله شدت سرطان، شرایط و سن بیمار بستگی دارد. بدون شک روش درمانی در جوانان در مقایسه با افراد سالمند متفاوت خواهد بود. لازم به ذکر است که نوع درمان علاوه بر سن و شدت سرطان به شغل بیمار نیز بستگی دارد. برای مثال اگر بیماری توده ای نه چندان بزرگ در تارهای صوتی خود داشته و شغل فرد ارتباط مستقیم با صحبت کردن داشته باشد ، نمی توان برای این فرد برداشتن بخشی از حنجره توصیه کرد. اگرچه جراحی و برداشتن ضایعه بیماری را ریشه کن می کند، اما بدون شک بر روی زندگی شغلی وی تاثیر خواهد گذاشت. در چنین شرایطی ضایعه را با کمترین آسیب به بافت های سالم حنجره به کمک لیزر برداشته و از گسترش آن پیشگیری می کنند. همچنین، با یک لیزر دوز پایین (اصطلاحا دی فوکوس) ، مخاط را درمان می کنند که از احتمال عود بعدی جلوگیری کرده و آسیبی به حنجره و تکلم بیمار وارد نمی شود. این عمل جراحی بسیار کوتاه مدت است و بیمار نیاز به بستری طولانی مدت ندارد.
آیا سرطان حنجره کشنده است؟
حال باز گردیم به سوال ابتدایی مقاله که آیا سرطان حنجره کشنده است؟ بدون شک هر نوع سرطان می تواند برای فرد مبتلا خطرناک تلقی شود. اما میزان مرگبار بودن هر سرطان در افراد باتوجه به پیشرفت بیماری متفاوت است. این سرطان جز آن دسته از بیماریی هایی است که اگر فورا تشخیص داده نشود، عوارض جانبی را برای بیمار ایجاد خواهد کرد، به گونه ای که فرد صدای خود را از دست داده و حتی می تواند باعث مرگ او نیز گردد.
آمارها نشان می دهد که سالانه یک چهارم از افراد مبتلا به این بیماری در اثر این سرطان جان خود را از دست می دهند. اما بهتر است بدانید که تشخیص به موقع این سرطان پیش از پیشرفت گسترده توانسته جان بسیاری از افراد را نجات دهید. همچنین، لازم به ذکر است که رابطه مستقیم این سرطان با مصرف سیگار و همچنین قرار نگرفتن در معرض گرد و غبارهای صنعتی و چوبی به اثبات رسیده است. بهترین توصیه ما به افراد این است که در صورت تشخیص سرطان حنجره روحیه خود را از دست نداده و هرچه سریع تر اقدامات درمانی را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهید.
توصیه پایانی
در پایان به این نکته توجه داشته باشید که بهترین درمان برای پیشگیری از سرطان حنجره پیشگیری از این عارضه است. بنابراین توصیه می شود اگر از افراد مستعد این سرطان هستید، استعمال دخانیات به ویژه سیگار را کاهش داده و از مصرف بی رویه الکل اجتناب کنید. همچنین، از یک رژیم غذایی سالم شامل سبزیجات، میوه ها و غذاهای دریایی پیروی کرده و از مصرف غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.