سرطان زبان؛ بی‌صدا، بی‌رحم، اما قابل پیشگیری!

سرطان زبان یک نوع از سرطان ها به حساب می آید که در بافت‌های زبان شروع می‌شود و می‌تواند تاثیرات بسیار جدی بر سلامت فرد داشته باشد و این بیماری بخشی از دسته سرطان‌های سر و گردن است و اغلب در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است، هرچند در افراد جوان‌تر نیز رخ می‌دهد و سرطان زبان به دو نوع اصلی سرطان زبان دهانی و سرطان پایه زبان تقسیم می‌شود.

عوامل خطر و علل سرطان زبان

از جمله عوامل خطر و علل سرطان زبان شامل:

مصرف دخانیات

سیگار، قلیان و سایر محصولات دخانی از مهم‌ترین عوامل خطر هستند و مواد شیمیایی موجود در دخانیات به سلول‌های زبان آسیب می‌رسانند و احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند.

مصرف الکل

مصرف زیاد الکل به ویژه در ترکیب با دخانیات، خطر ابتلا به سرطان زبان را به شدت افزایش می‌دهد.

ویروس پاپیلومای انسانی HPV

برخی از انواع HPV با سرطان دهان و زبان ارتباط دارند و عفونت با HPV می‌تواند به تغییرات سلولی منجر شود که در نهایت به سرطان تبدیل شوند.

تغذیه نامناسب

رژیم غذایی میوه و سبزیجات کم، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی، و مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و سرخ شده می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

بهداشت نامناسب دهان و دندان

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به عفونت‌های مزمن و التهاب در دهان منجر می‌شود که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

سن

خطر ابتلا به سرطان زبان با افزایش سن بیشتر می‌شود.

سابقه خانوادگی سرطان

داشتن سابقه خانوادگی سرطان دهان یا گلو می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

برخی شرایط پزشکی

برخی شرایط پزشکی مانند اختلالات ایمنی، بیماری‌های التهابی مزمن و کمبودهای تغذیه‌ای خطر ابتلا به سرطان زبان را افزایش می‌دهند.

بیشتر بخوانید: درمان وزوز گوش

بیشتر بخوانید: عمل لوزه چیست؟

انواع سرطان زبان

سرطان زبان به دو نوع تقسیم می شود که عبارتند از:

سرطان جلوی زبان (سرطان دهانی زبان)

این نوع رایج‌تر است و در دو سوم جلویی زبان ایجاد می‌شود و معمولا به‌ صورت یک زخم، لکه سفید یا قرمز، یا توده‌ای دردناک ظاهر می‌شود، این نوع سرطان، زیرمجموعه‌ای از سرطان‌های دهان محسوب می‌شود.

سرطان ریشه زبان (سرطان خلفی زبان)

در یک‌ سوم عقبی زبان، یعنی بخشی که در حلق قرار دارد، ایجاد می‌شود و تشخیص این نوع سخت‌تر است چون در قسمت پنهان‌تری از دهان قرار دارد و علائم مثل گلودرد مزمن، مشکل در بلع یا احساس وجود جسم خارجی دیرتر بروز می‌کنند.

از نظر بافت‌شناسی هم بیشتر سرطان‌های زبان از نوع:

کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma) هستند که در سلول‌های پوشاننده سطح زبان آغاز می‌شوند و بیشترین شیوع را دارند.

علائم سرطان زبان

علائم سرطان زبان می‌تواند شامل زخم‌های دهانی که خوب نمی شوند، درد مداوم در زبان، لکه‌های قرمز یا سفید در دهان، خونریزی زبان بدون علت مشخص و مشکل در بلع یا تکلم باشد و این علائم ممکن است به تدریج و به مرور زمان بروز کنند و در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، مراجعه به پزشک ضروری است.

تشخیص زود هنگام سرطان زبان

تشخیص زودهنگام سرطان زبان نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان و پیش‌آگهی بیمار دارد و این نوع سرطان معمولا در سلول‌های سنگفرشی سطح زبان آغاز می‌شود و در مراحل اولیه بدون درد و با علائم خفیف ظاهر می‌شود و علائم هشداردهنده شامل موارد زیر هستند:

• زخم یا لکه سفید/قرمز روی زبان که بهبود نمی‌یابد.

• درد یا سوزش در زبان بدون دلیل مشخص

• وجود توده یا ضخامت در زبان

• مشکل در بلع یا صحبت کردن

• خونریزی بدون علت از دهان

معاینه منظم دهان توسط دندانپزشک یا متخصص، به‌ویژه در افراد پرخطر مانند سیگاری‌ها یا مصرف‌کنندگان الکل، می‌تواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.

پیشگیری سرطان زبان

پیشگیری از این بیماری شامل انجام فعالیت‌هایی است که برای پایین آوردن خطر ابتلا به این بیماری انجام می‌شود و برخی از روش‌های پیشگیری از سرطان زبان عبارتند از:

1. بهداشت دهانی مناسب و منظم که شامل مسواک زدن دوره‌ای، استفاده از نخ دندان و مراقبت از دندان‌ها و لثه‌ها می‌شود، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.

2. مصرف مواد غذایی سالم و غنی از میوه‌ها و سبزیجات و کاهش مصرف مواد غذایی پرچرب و غنی از قند و نمک می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.

3. استفاده از محصولات شیمیایی مانند تنباکو، الکل و دخانیات می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، بنابراین جلوگیری از مصرف این مواد در پیشگیری از سرطان زبان خیلی مؤثر است.

4. مراقبت مناسب از دهان، از جمله تمیز کردن زبان، پوسیدگی دندان‌ها و استفاده از آب دهانی مناسب، می‌تواند به پایین آمدن خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.

بیشتر بخوانید: سینوزیت چیست؟

گزینه های درمانی سرطان زبان

درمان این بیماری به صورت موارد زیر است:

جراحی

جراحی به دلایل مختلفی انجام می‌شود که عبارتند از:

برداشت تومور

جراحی برای برداشتن تومور اولیه از زبان به‌عنوان اولین خط درمان استفاده شود، اگر تومور کوچک باشد، تنها بخش کوچکی از زبان برداشته می‌شود، اما در موارد پیشرفته‌تر جراحی گسترده‌تری ممکن است لازم باشد.

جراحی بازسازی

در مواردی که بخش زیادی از زبان برداشته شده است، ممکن است نیاز به جراحی بازسازی برای ترمیم ساختار زبان و بهبود عملکرد گفتاری و بلع باشد.

برداشتن غدد لنفاوی

اگر سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد، جراحی برای برداشتن این غدد نیز لازم است.

پرتودرمانی

پرتودرمانی اغلب برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌ مانده پس از جراحی استفاده می‌شود و همچنین به‌عنوان درمان اولیه در مواردی که جراحی امکان‌پذیر نیست یا بیمار نمی‌تواند تحت عمل جراحی قرار گیرد، استفاده می‌شود.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی به‌ عنوان یک درمان کمکی همراه با جراحی یا پرتودرمانی برای کاهش اندازه تومور قبل از جراحی یا از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده بعد از جراحی استفاده شود و در مواردی که سرطان به دیگر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، شیمی‌درمانی به‌ عنوان درمان اصلی به کار رود.

درمان‌های هدفمند

درمان‌های هدفمند از داروهایی استفاده می‌کنند که به طور خاص پروتئین‌ها یا ژن‌هایی را هدف قرار می‌دهند که به رشد و گسترش سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند و این روش برای بیمارانی که دارای تغییرات ژنتیکی خاصی در تومور خود هستند، مناسب باشد.

سوالات متداول

در نهایت…

سرطان زبان یک بیماری جدی است، اما با آگاهی از علائم و عوامل خطر، می‌توانید به پیشگیری و درمان به موقع آن بپردازید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر یا علائم مشکوک در زبان، بهتر است به پزشک مد نظر مراجعه کنید تا با تشخیص زودهنگام، احتمال درمان موفقیت‌آمیز را بیشتر کند، انجام معاینات منظم و مراقبت از سلامت دهان و دندان نیز نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به این بیماری دارد.